Vải tơ sen là loại vải cao cấp, trải qua các công đoạn dệt phức tạp mới cho ra được thành phẩm là loại vải tơ sen mềm mịn.
Trong bài viết này, Saigon Uniform sẽ chia sẻ với các bạn về vải tơ sen và các thông tin liên quan rất bổ ích, mời các bạn chúng ta cùng bắt đầu tìm hiểu nhé!
> Đọc thêm: Vải crepe và những ứng dụng phổ biến trong đời sống.
Vải tơ sen và loại vải như thế nào?
Vải tơ sen hay còn được gọi là lụa tơ sen là loại vải nhẹ và mềm, được sản xuất từ các sợi tơ bên trong cuống hoa sen. Quy trình tạo ra loại vải này rất công phu và đòi hỏi nhiều công sức, khiến nó trở thành một trong những loại vải đắt đỏ nhất trên thị trường.
Lụa tơ sen, còn được gọi là Lotus silk, là loại vải có nguồn gốc từ sợi tơ bên trong cuống cây hoa sen, loại vải này lần đầu tiên được sản xuất tại Myanmar. Nó nổi bật với độ thoáng khí cao, khả năng giữ nhiệt thấp, khả năng co giãn trung bình và khả năng hút ẩm cao, chú ý trong cách vệ sinh là vải tơ sen nên được giặt ở nhiệt độ lạnh. Lụa tơ sen thường được sử dụng trong sản xuất khăn quàng cổ, áo khoác và trang phục truyền thống.
Về nguồn gốc của vải tơ sen
Vải tơ sen bắt nguồn từ Miến Điện (Myanmar), vào khoảng năm 1900. Tại ngôi làng Kyaing Lan (Chiang Khan), bà Sa Oo đã dệt vải tơ sen thành áo cà sa để tặng các nhà sư, đánh dấu sự ra đời của những sản phẩm lụa tơ sen đầu tiên.
Sau khi bà Sa Oo qua đời, nghề dệt vải bị ngừng lại. Tuy nhiên, người thân của bà đã tiếp tục công việc này, và đến nay, vải tơ sen vẫn được phát triển mạnh mẽ tại Inn Paw Khone ở Myanmar, thu hút du khách đến tham quan và mua sắm.
Tại Việt Nam, nghệ nhân dệt lụa Phan Thị Thuận, với 60 năm kinh nghiệm, đã kết hợp kiến thức từ nhiều nơi để chế tạo ra loại vải lụa từ tơ sen đầu tiên cho Việt Nam, sau nhiều lần thử nghiệm thất bại.
Vải tơ sen hiện vẫn là một loại vải quý hiếm, đắt đỏ và khó sản xuất. Vì thế, nó thường được dệt và may theo đơn đặt hàng trước, khiến cho công việc sản xuất vải tơ sen chưa trở nên phổ biến và có nhiều người tham gia.
Ưu – nhược điểm của vải tơ sen
Sự cuốn hút của vải tơ sen
Chất liệu vải tơ sen có những ưu điểm nổi bật sau:
- Mềm mại và linh hoạt: Nhờ sợi lụa tơ sen mỏng và mềm, vải tơ sen mang lại cảm giác mịn màng và thoải mái cho người sử dụng. Mặc dù không sáng bóng như lụa tơ tằm, nhưng khi chạm vào, bạn sẽ nhận ra sự tinh tế và quyến rũ của chất liệu này;
- Thân thiện với môi trường: vải tơ sen được làm hoàn toàn từ sợi sen, do đó quá trình sản xuất không thải ra chất gây hại cho môi trường. Không như một số loại vải tổng hợp, vải tơ sen có khả năng phân huỷ sinh học tự nhiên, do đó không gây ảnh hưởng xấu đến môi trường.
- Chống tia cực tím hiệu quả: Chất liệu lụa tơ sen có khả năng chống lại tia UV tốt, giúp bảo vệ làn da nhạy cảm trong những ngày nắng nóng;
- Thoáng mát tự nhiên: Được làm từ sợi tự nhiên, vải tơ sen thông thoáng và không gây bí bách, mang lại sự thoải mái và dễ chịu cho người dùng;
- Tính thẩm mỹ cao: Quá trình sản xuất lụa tơ sen đòi hỏi nhiều công sức và kỹ thuật, tạo ra những thành phẩm đẹp mắt và tinh tế;
- Khử mùi tự nhiên: Do hương thơm dịu nhẹ từ hoa lá sen, vải tơ sen mang lại cảm giác tươi mát và dễ chịu;
>> Xem thêm: Vải lụa Nhật – dòng vải được dệt từ sợi tơ tự nhiên.
Vải tơ sen còn tồn tại những nhược điểm gì?
Ngoài những ưu điểm nổi trội, vải tơ sen cũng có một số hạn chế đáng lưu ý:
- Thời gian sản xuất dài: Quá trình sản xuất vải tơ sen cần một lượng lớn cuống sen và nguồn nhân công ổn định. Việc tạo ra từng sợi lụa tơ sen đòi hỏi rất nhiều thời gian và công sức. Hơn nữa, do hoa sen chỉ có một mùa vụ mỗi năm, sản xuất vải có thể bị gián đoạn khi hết mùa sen;
- Giá thành cao: Giá vải tơ sen rất cao do nguồn nguyên liệu đầu vào hạn chế và quá trình sản xuất tốn nhiều công sức. Đây là loại vải được sử dụng trong các sản phẩm cao cấp và sang trọng trên toàn thế giới. Giá trung bình cho một chiếc khăn lụa tơ sen có thể dao động từ 4000 USD đến 5000 USD;
Các công đoạn sản xuất vải tơ sen
Quy trình sản xuất lụa từ tơ sen đòi hỏi nhiều thời gian và công sức, với hầu hết các công đoạn được thực hiện thủ công và phức tạp. Các sợi tơ sen mỏng trong cuống sen cần được kéo một cách cẩn thận và khéo léo.
Thu hoạch cuống sen
Ở Việt Nam, mùa sen diễn ra từ tháng 5 đến tháng 6, là thời điểm lý tưởng để thu hoạch cây hoa sen. Lá và hoa sen được loại bỏ, chỉ giữ lại cuống để lấy lụa tơ sen. Để đảm bảo chất lượng sợi lụa, cuống sen cần được rửa sạch.
Việc thu hoạch cuống sen cần thực hiện đúng kỹ thuật để tận dụng tối đa sợi tơ sen. Điều quan trọng là làm sạch bùn đen trên cuống sen. Cuống sen càng sạch sẽ cho ra sợi lụa tơ sen càng sáng và đẹp. Cuống sen thu hoạch phải được xử lý trong vòng 24 giờ để tránh thân cây khô, không còn sử dụng được để sản xuất lụa. Nếu cuống sen được ngâm trong nước từ 2 đến 3 ngày, chất lượng sợi lụa tơ sen có thể giảm đi.
Rút lụa tơ sen
Đây là bước phức tạp và mất nhiều thời gian nhất trong quá trình sản xuất lụa tơ sen. Theo chia sẻ của các nghệ nhân, một thợ lành nghề chỉ có thể xử lý từ 200 đến 250 cuống sen mỗi ngày.
Để lấy được sợi tơ sen, bạn cần rạch một đường nhỏ trên cuống sen bằng dao. Tiếp theo, vặn cùng lúc từ 5 đến 6 cuống để kéo phần sợi lụa tơ sen ra khỏi thân cuống. Phương pháp này cho phép thu hoạch được từ 20 đến 30 sợi tơ cùng lúc. Sau khi thu được sợi tơ, chúng được đặt lên bàn và cuộn lại bằng ngón tay. Nếu các sợi tơ dày hơn, chúng sẽ được treo lên để phơi khô.
Dệt vải tơ sen
Sau khi kéo được các sợi lụa tơ sen từ cuống, chúng được tạo thành ống và gắn vào khung dệt để dệt thành vải. vải tơ sen sau khi dệt khô sẽ có chiều rộng khoảng 60 cm. Trong quá trình dệt, sợi tơ sen phải được làm ẩm và giữ ở nhiệt độ mát để đảm bảo chất lượng sản phẩm.
Nhuộm vải tơ sen
Khi quá trình dệt hoàn tất, vải tơ sen sẽ được đưa đi nhuộm. Để duy trì tính thân thiện với môi trường, quá trình nhuộm sử dụng thuốc nhuộm tự nhiên từ vỏ cây, thân cây, cành, lá và quả. Sau khi nhuộm, vải tơ sen sẽ được các nghệ nhân sấy khô.
Vải tơ sen và các ứng dụng trong đời sống quanh ta
Vải tơ sen được sử dụng chủ yếu trong may mặc, đóng vai trò quan trọng trong việc sản xuất các loại trang phục đặc biệt. Khi được tạo ra lần đầu tiên, vải tơ sen được dùng để dệt áo cà sa để dâng lên cho các sư thầy. Kể từ đó, loại vải này đã được ứng dụng rộng rãi trong việc sản xuất trang phục cho Phật giáo như mũ, áo choàng và khăn choàng.
Ngày nay, vải tơ sen đã trở thành một sự lựa chọn thay thế cho lụa tơ tằm trong việc sản xuất các loại trang phục như áo dài, áo choàng, khăn choàng và các loại trang phục truyền thống khác. Sự mềm mại và thoải mái của vải tơ sen đã khiến nó trở thành chất liệu ưa thích trong ngành may mặc.
Chú ý trong cách vệ sinh và bảo quản vải tơ sen
Khi sử dụng các sản phẩm từ lụa tơ sen, bạn nên lưu ý những điểm sau để bảo quản và duy trì chất lượng của vải:
Giặt nhẹ nhàng: Do lụa tơ sen rất mỏng và mềm, bạn nên giặt nhẹ nhàng để tránh trầy xước và rách vải. Tránh vắt nước mạnh để hạn chế làm nhăn vải.
Tránh sử dụng chất tẩy rửa mạnh: Trước khi giặt, bạn có thể ngâm sản phẩm trong nước lạnh khoảng 2 tiếng để làm mềm vết bẩn, giúp việc giặt trở nên dễ dàng hơn và tránh sử dụng chất tẩy rửa mạnh.
Tránh phơi dưới ánh nắng trực tiếp: Lụa tơ sen nhanh khô do mỏng, vì vậy nên tránh phơi sản phẩm dưới ánh nắng trực tiếp, đặc biệt là vào những ngày nắng gắt.
Tránh không khí ẩm: Lụa tơ sen dễ bị ẩm và mốc khi tiếp xúc với không khí ẩm. Điều này có thể làm hỏng vải và khó loại bỏ vết bẩn. Do đó, hãy cẩn trọng trong việc bảo quản và giữ gìn sản phẩm đúng cách.
